Błotniak łąkowy – przyrodniczy skarb Gminy Bedlno

Błotniak łąkowy – przyrodniczy skarb Gminy Bedlno

Mogłoby się wydawać, że „zwyczajne” tereny rolnicze na północy województwa łódzkiego nie są obszarami zbyt wartościowymi przyrodniczo i nie mogą tutaj występować żadne cenne gatunki zwierząt. Tak jednak nie jest, o czym świadczy gniazdowanie na tym obszarze jednego z rzadszych polskich skrzydlatych drapieżników – błotniaka łąkowego. Ptak ten jest ściśle chronionym gatunkiem, który znajduje się na Czerwonej Liście Ptaków Polski i dla którego wdrażane są specjalne programy ochronne. Jeden z nich realizowany jest od 2017 r. na terenie powiatu kutnowskiego przez Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian”. Dzięki temu projektowi wiadomo, że na obszarze tym gniazduje corocznie od 20 do nawet 50 par tych urodziwych drapieżników. To bardzo znacząca liczba w skali centralnej Polski. Zwykle, co najmniej  65% z tych par gniazduje w Gminie Bedlno, która tym samym jest kluczowa dla ochrony tego ptaka nie tylko w powiecie kutnowskim.

Błotniak łąkowy jest jednym z dwóch lęgowych obecnie w Polsce gatunków błotniaków. To średniej wielkości ptak drapieżny o długich, ale jednocześnie wąskich skrzydłach, których rozpiętości wynosi ok. 110 cm. Przy stosunkowo delikatnej budowie ciała masa tego ptaka to tylko ok. 300 g. Samce są z wierzchu szare z czarnymi końcami skrzydeł, od spodu natomiast są nieco jaśniejsze z drobnymi, rdzawymi plamkami. Samice są brązowe z wierzchu i kremowe od spodu, również z drobnym plamkowaniem na brzuchu i spodzie skrzydeł. Młode osobniki po opuszczeniu gniazda są podobne do samic, jednak ich brzuch jest jednolicie rudy. Błotniaki łąkowe to ptaki wędrowne, zimę spędzają w Afryce, a na tereny lęgowe wracają od końca kwietnia do połowy maja. Odlatują najpóźniej do początków września. Wbrew nazwie, ich głównym współczesnym siedliskiem lęgowym nie są wcale łąki, tylko pola. Zakładają gniazda na ziemi, w uprawach ozimych zbóż lub rzepaku. Samice składają w nich najczęściej od 3 do 5 jaj, które same wysiadują. Samce zaopatrują je wówczas w pokarm, a także są głównymi żywicielami rodziny potem, kiedy wyklują się już pisklęta, które samice ogrzewają i chronią. Młode błotniaki pierwsze loty odbywają zwykle od połowy lipca do początków sierpnia. Błotniaki łąkowe polują na różne drobne zwierzęta, takie jak niewielkie ptaki i ich pisklęta (np. pliszki i skowronki), duże owady (np. pasikoniki) oraz na różne gryzonie, głównie na norniki. Te ostatnie mogą stanowić zasadnicze źródło pokarmu błotniaków, więc z rolniczego punktu widzenia jest to ptak niezwykle pożyteczny!

Niestety, na błotniaki, a zwłaszcza na ich pisklęta czyha wiele niebezpieczeństw. Ptakom zagrażają inne drapieżniki, zwłaszcza czworonożne. Ponadto gwałtowne zjawiska atmosferyczne, jak silne burze, niszczące niekiedy gniazda. Czasami lęgi są nieumyślnie niszczone podczas różnych prac agrotechnicznych na polach, ze żniwami włącznie. Niezbyt zaskakujący jest więc fakt, że do niedawna liczebność tego skrzydlatego drapieżnika wyraźnie w Polsce spadała. Spadek ten stał się głównym impulsem do wdrożenia projektu intensywnej ochrony błotniaków na obszarach rolniczych. Jak wspomniano wyżej, na terenie Gminy Bedlno inwentaryzacja i zabezpieczanie gniazd odbywają się nieprzerwanie każdego lata od 2017 r. Kiedy wolontariusze znajdą na polu gniazdo błotniaków i ocenią wiek piskląt, udają się do właściciela gruntu w celu ustalenia dalszego postępowania. Jeśli okaże się np., że żniwa planowane są wcześniej niż młode osiągną zdolność do lotu, gniazdo zabezpieczane jest niewielkim ogrodzeniem o wymiarach 2m x 2m. Ogrodzenie to uniemożliwi przestraszonym pisklętom ucieczkę z gniazda w czasie koszenia pola, co skończyłoby się dla nich pewną śmiercią. Po żniwach z kolei, zabezpiecza pozostające wewnątrz niego młode przed drapieżnymi ssakami, np. lisami. Obszar o powierzchni zaledwie 4 metrów kwadratowych w zupełności wystarczy aby dorosłe ptaki wciąż dokarmiały swoje młode i lęg zakończył się sukcesem.

Jeśli ktoś znajdzie na swoim polu gniazdo błotniaków apelujemy o przekazanie tej informacji do ornitologa koordynującego ochronę tego gatunku w Gminie Bedlno (tel. 694 415 250). Dodatkowe informacje o błotniakach łąkowych znajdują się w folderach informacyjnych, które można otrzymać w siedzibie Urzędu Gminy. A po więcej wiadomości dotyczących ochrony tych ptaków w powiecie kutnowskim zapraszamy na stronę www.facebook.com/kutnowskipygargus

T P – ornitolog